1.ประวัติของสถาบันศึกษาปอเนาะ

สถาบันศึกษาปอเนาะฯ เป็นปอเนาะดั้งเดิม เก่าแก่ของชุมชนบ้านซารดาน แห่งนี้ก่อตั้งโดย  บาบอหะยีเลาะ ดางีดิง เมื่อปี พ.ศ. 2503 โดยมีเด็กปอเนาะทั้งหญิงและชายจำนวน 200 คน และเมื่อ  ปี พ.ศ. 2513 บาบอ (เจ้าของปอเนาะ) ประสบอุบัติหตุทำให้เสียชีวิตหลังจากที่บาบอได้เสียชีวิตปอเนาะแห่งนี้ยังคงดำเนินการสอนอยู่พักใหญ่ ก็ได้ปิดตัวเองลงเนื่องจากเด็กเริ่มทยอยออกไปศึกษาต่อที่อื่น จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ. 2543 ชุมชนได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการศึกษาอิสลามศึกษา อัล-กรุอาน กีตาบต่างๆ จึงริเริ่มที่จะฟื้นฟูปอเนาะแห่งนี้ขึ้นมาอีกครั้ง โดยการนำของอาจารย์มะนะพียะ เมาตี ผู้ใหญ่บ้านสะอารี และชาวบ้าน โดยเริ่มแรกนั้นดำเนินการเรียนการสอน  อัล-กรุอานหลักสูตรอิกเราะ ดำเนินมาระยะเวลาหนึ่งก็ได้มีการประชุมกับชาวบ้านและมีประชามติให้จดทะเบียนเป็นสถาบันศึกษาปอเนาะเพื่อให้เป็นระเบียบแบบแผนมากขึ้นสามารถ  ขอสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ ได้ง่ายขึ้นและได้จดทะเบียนในวันที่ 6 พฤษภาคม 2547 โดย อาจารย์ มะนะพียะ เมาตี เป็นโต๊ะครูผู้รับใบอนุญาต โดยมีจุดประสงค์หลักให้สถาบันแห่งนี้เป็นศูนย์กลางในการให้ความรู้ในศาสนาอิสลาม เป็นที่อบรมจริยธรรมเพื่อให้เด็กมีคุณธรรมเป็นแบบอย่างที่ดีของสังคม

2.ลักษณะพื้นที่ตั้ง

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบสลับกับมีที่เนินสูง ตลอดจนมีที่ราบริมแม่น้ำโดยมีแม่น้ำสายบุรีไหลผ่านในเขตพื้นที่ของตำบลรือเสาะ ลักษณะพื้นที่จึงเหมาะแก่การเกษตร ได้แก่ การเพาะปลูก ทำนา ทำสวนผลไม้ ทำสวนยางพารา และเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น